Дэлхийн хамгийн том мөсөн уул болох A23a дахин хөдөллөө
Их Британийн Антарктидын судалгааны (BAS) эрдэмтэд дэлхийн хамгийн том мөсөн уул хэдэн сарын турш нэг газар зогссоны эцэст дахин хөдөлж, өмнөд далайг дайран өнгөрлөө.
8-р сард хэмжсэнээр 3,672 хавтгай дөрвөлжин км (1,418 хавтгай дөрвөлжин миль) талбайг хамарсан буюу Род-Айлендаас арай том хэмжээтэй – A23a мөсөн уулыг 1986 онд Филчнер-Ронне анхааралтай ажиглаж байсан юм.
Энэ нь Антарктидын Уедделл далайн ёроолд 30 гаруй жилийн турш суурьшсан хэвээр байсан бөгөөд магадгүй далайн ёроолыг сулруулах хэмжээнд хүртэл агшсан байж магадгүй юм.
Дараа нь мөсөн уул дахин Тейлорын баганад гацахаас өмнө далайн урсгалд автсан бөгөөд энэ нь усан доорх уулыг мөргөж буй далайн урсгалаас үүссэн усны эргэлдэх эргүүлэг гэж нэрлэгддэг.
Одоо мөсөн уул хагарсан тул эрдэмтэд далайн урсгал дагуу бүлээн ус өмнөд Жоржиа арал руу урсаж, хагарч, эцэст нь хайлж магадгүй гэж эрдэмтэд таамаглаж байна.
A23a нь 1980-аад оноос хойш хэд хэдэн удаа “одоогийн хамгийн том мөсөн уул” цолыг эзэмшиж байгаа бөгөөд 2017 онд A68, 2021 онд A76 зэрэг том хэдий ч жижиг масстай мөсөн уулсыг илрүүлж байв.
Эрдэмтэд энэхүү мөсөн уул нь мөсөн бүрхүүлийн байгалийн өсөлтийн мөчлөгийн нэг хэсэг болж задарч, далайн түвшин нэмэгдэхэд нөлөөлөхгүй ч уур амьсгалын өөрчлөлт нь энэхүү өргөн уудам, тусгаарлагдсан тивд аймшигт үр дагаварт хүргэж болзошгүй түгшүүртэй өөрчлөлтийг өдөөж байна гэж эрдэмтэд хэлэв.
Мөсөн уулын аяллын туршид эрдэмтэд түүний элэгдэл, түүнчлэн далайн мөс дэлхийн далай дахь нүүрстөрөгч, шим тэжээлийн бодисын эргэлтэд хэрхэн нөлөөлж болохыг судалжээ.
“Эдгээр аварга том мөсөн уулнууд дамжин өнгөрч буй далайн урсгалд цэвэр усаар хангаж, хүн амьдрах боломжгүй газарт экосистемийг бий болгож чадна гэдгийг бид мэднэ” гэж мөсөн уулын эргэн тойрон дахь уснаас дээж цуглуулсан биогеохимич Лаура Тейлор BAS-ийн мэдэгдэлд дурджээ.
Мөн тэрээр “Бидний мэдэхгүй зүйл бол мөсөн уулс, тэдгээрийн цар хүрээ, гарал үүсэл нь энэ үйл явцад ямар өөрчлөлт оруулж болохыг тайлбарлаж чадахгүй хэвээр байна. “Бид мөсөн уулын замын ард, шууд зэргэлдээх, урд талын далайн гадаргын усны дээжийг авсан. Тэд бидэнд A23a-ийн эргэн тойронд ямар амьдрал үүсэж болох, энэ нь далай дахь нүүрстөрөгч болон түүний агаар мандалтай тэнцвэрт байдалд хэрхэн нөлөөлж байгааг тодорхойлоход туслах ёстой” гэж хэлжээ.
